Landakort eru útflött mynd af yfirborði jarðarinnar. Eitt það mikilvægasta í rötun er að geta lesið í landakort, hvort heldur sem á prentuðu eða stafrænu formi. Til eru margar gerðir af landakortum og ávallt skal muna að þau eru hönnuð til að segja okkur ákveðna sögu. Sum kort leggja áherslu á vegi og slóða meðan önnur leggja áherslu á hæð og hæðarlínur. Lesandi verður því að rýna í upplýsingarnar sem fylgja kortinu sem og hvenær kortið var gefið út. Upplýsingarnar er oftast að finna neðst á landakortinu og leynist þar mikilvægur fróðleikur um hvað er að finna á viðkomandi landsvæði. Dagsetning kortsins skiptir einnig máli. Þó að landið sjálft breytist mjög hægt þá er margt sem gæti hafa breyst frá því það var gefið út. Sem dæmi þá gætu jöklar hafa hopað, árfarvegir breyst eða mannanna verk hafa bæst við eða verið tekin úr umferð (háspennulínur, vegir, fjallaskálar o.s.frv.) (Jón Gauti Jónsson, 2013).
Að nota kort er dýrmæt kunnátta fyrir rötun, hvort sem þú ert að skoða nýja borg, skipuleggja ferðalag, ganga í óbyggðir eða einfaldlega að reyna að rata um. Hér eru nokkur almenn skref til að hjálpa þér að nota kort á áhrifaríkan hátt:
Veldu rétta kortið:
Veldu kort sem hentar þínum tilgangi. Mismunandi gerðir af kortum eru til, svo sem vegakort, UTM kort, sérkort, borgarkort og fleira. Gakktu úr skugga um að þú hafir rétta tegund af korti fyrir þarfir þínar.
Kynntu þér lykilatriði kortsins:
Skoðað þú upplýsingar kortsins, sem útskýrir tákn og merkingar sem notaðar eru á kortinu.
Þekkja mælikvarða kortsins, sem gefur til kynna sambandið milli fjarlægðar á kortinu og fjarlægðar í raunheiminum (t.d. gæti 1 sentimetri á kortinu táknað 1 kílómetra í raunveruleikanum).
Stilltu kortið:
Ákvarðu stefnuna á kortinu, venjulega gefið til kynna með áttavitarós eða ör. Þetta hjálpar þér að skilja hvaða átt er norður á kortinu.
Finndu núverandi staðsetningu þína:
Þekkja áberandi kennileiti (eða handrið) á kortinu, svo sem vegi, ár, fjöll o.s.frv. til að finna staðsetningu þína.
Skipuleggðu leiðina þína:
Ef þú ert með ákveðinn áfangastað í huga skaltu rekja leið á kortinu með því að nota vegi eða gönguleiðir sem gefnar eru upp. Gefðu gaum að merkingum, kílómetrum og öðrum viðmiðum til að hjálpa þér að rata. Leiðarkortið hjálpar þér við slíka skipulagningu.
Notaðu áttavita eða GPS:
Áttaviti getur hjálpað þér að halda stefnutilfinningu, sérstaklega ef þú ert á ókunnu svæði. Áttaviti ætti alltaf að vera með í för. GPS tæki eða snjallsímaforrit geta veitt nákvæmar staðsetningarupplýsingar og leiðsögn.
Lestu kortið:
Á meðan þú gengur um skaltu skoða kortið þitt reglulega til að tryggja að þú haldir þig á réttri leið. Gefðu gaum að öllum kennileitum sem samsvara því sem er á kortinu.
Merktu framfarir þínar:
Notaðu blýant eða merki til að skrifa minnispunkta á kortinu eða í leiðarkortið. Einnig skalt þú merkja leiðina sem þú hefur farið eða auðkenna helstu áhugaverða staði.
Íhuga hæð og landslag:
Landfræðileg kort veita upplýsingar um hæð og landslag sem getur skipt sköpum fyrir göngufólk og útivistarfólk. Vertu meðvitaður um hæðarlínur og aðrar hæðarmerkingar á kortinu.
Aðlagast breytingum:
Vertu sveigjanleg/ur og tilbúinn til að laga leiðina þína ef þörf krefur. Lokanir, krókaleiðir eða óvæntar hindranir gætu þurft að breyta áætlunum þínum.
Æfðu kortalestur:
Því meira sem þú notar kort, því betri verður þú í að lesa og túlka þau. Æfing er lykillinn að því að bæta færni þína í kortalestri.
Mundu að notkun á korti tekur tíma og krefst æfingar og reynslu. Ekki hika við að leita aðstoðar eða nota stafræn leiðsögutæki þegar þörf krefur, sérstaklega í flóknum eða ókunnugum aðstæðum. Kort eru dýrmæt verkfæri til rötunar, svo að læra hvernig á að nota þau er mikilvæg færni.
Hér er listi yfir gagnlegar kortasíður sem hægt er að nota
Sprungukort
https://safetravel.is/is/outdoors/crevasse-maps/
Google Earth
Kortasjá
https://kortasja.lmi.is/mapview/?application=kortasja
Landakort.is
https://landakort.is/tenglasafn/efnisflokkar/kort
Map.is
Google Maps
Heimildir
Björn Kjellström. (2010). Be expert with Map and Compass. The complete orienteering handbook. John Wiley and Sons, Inc.
Jón Gauti Jónsson. (2013). Fjallabókin. Handbók um fjallgöngur og ferðalög í óbyggðum Íslands. Mál og menning.
Sigurður Ólafur Sigurðsson, Jón Gunnar Egilsson og Sigurður Jónsson (2009). Björgunarskóli: Ferðamennska og rötun. Björgunarmaður 1. Oddi